27 Mart 2022 Dünya Tiyatro Günü Bildirisi

27 Mart 2022 Dünya Tiyatro Günü Bildirisi

Bildiriyi Yazan: Peter Sellars, ABD

Tiyatro ve Opera Yönetmeni, Festival Direktörü

İngilizce aslından çeviren: Eylül Doğanay

Sevgili Dostlar,

Tüm dünyanın pür dikkat haberleri takip ettiği bu günlerde, yaratıcılar olarak hepimizi izninizle kendi epik zaman, epik değişim, epik farkındalık, epik düşünce, epik bakış alanımıza ve perspektifimize davet etmek istiyorum. İnsanlık tarihinin epik bir döneminden geçiyoruz ve insanların kendileriyle, birbirleriyle ve insandışı gerçekliklerle ilişkisinde gördüğümüz köklü değişiklikler algı, aktarım, izan ve ifade kabiliyetlerimizi neredeyse yetersiz kılıyor.

24 saatlik haber döngüsünde değil, zamanın bıçak sırtında yaşıyoruz. Yazılı basın ve medya yaşadığımız tecrübeyle başa çıkabilecek donanım ve durumda değil.

Deneyimlediğimiz bu derin değişimleri, kırılmaları anlamakta bize yardım edebilecek dil nerede? Hangi hareketlerden, hangi imgelerden yararlanabiliriz? Hayatlarımızın içeriğini röportajdan ziyade deneyim olarak nasıl aktarabiliriz?

Tiyatro deneyimin sanat formudur.

Muazzam basın kampanyaları, deneyim simülasyonları ve birbirinden feci felaket senaryoları ile dolup taşan bir dünyada, biteviye yinelenen sayıların ötesine geçip tek bir hayatın, tek bir ekosistemin, arkadaşlığın kutsallığını ve sonsuzluğunu, ya da garip bir gökyüzünde ışığın değerini nasıl deneyimleyebiliriz? COVID-19 iki yılda insanların duyularını köreltti, hayatlarını daralttı, oluşmuş bağları kopardı ve bizi insanlık meskeninin sıfır noktasına getirip bıraktı.

Böyle bir süreçte hangi tohumlar tekrar tekrar ekilmeli, hangi istilacı türler durdurulmalı, hatta kökünden kazınmalı? O kadar çok insan diken üstünde ki... Mantık ve beklentinin dışında, o kadar çok şiddetle karşı karşıyayız ki... O kadar çok müesses sistemin süregiden zorbalık yapıları olduğu ortaya çıktı ki...

Anma törenlerimize ne oldu? Neleri hatırlamaya ihtiyacımız var? Daha önce atmadığımız adımları artık düşünmemizi, prova etmeye başlamamızı sağlayacak ritüeller neler?

Epik bakış, amaç, iyileşme, onarma ve ilgi tiyatrosunun yeni ritüellere ihtiyacı var. Eğlendirilmemiz gerekmiyor. Bir araya gelmemiz gerekiyor. Alanları paylaşmamız ve paylaşılan alanları çoğaltmamız gerekiyor. Birbirimizi yürekten dinlediğimiz, korunaklı eşitlik alanlarına ihtiyacımız var.

Tiyatro dünyada insanlar, tanrılar, bitkiler, hayvanlar, yağmur damlaları, gözyaşları ve yeniden doğuş arasında bir eşitlik alanı yaratılmasıdır. Eşitlik ve yürekten dinleme alanı, tehlike, itidal, akıl, eylem ve sabrın derin etkileşimiyle canlı tutulan gizli bir güzellik tarafından aydınlatılır.

Buddha Avatamsaka Sutra’da insan ömründeki on büyük sabır türünü sayar. En etkileyici sabırlardan biri her şeyi bir serap olarak algılama sabrıdır. Tiyatro bu dünyadaki hayatı hep bir serap gibi sunmuş, özgürleştiren bir netlik ve güçle insani yanılsamanın, yanılgının, körlüğün, inkârın ötesini görmemizi sağlamıştır.

Neye baktığımızdan ve bakış şeklimizden o kadar eminiz ki alternatif gerçeklikleri, yeni ihtimalleri, farklı yaklaşımları, gözle görülmez ilişkileri ve zamansız bağlantıları göremiyor, hissedemiyoruz.

Zaman aklımızı, duyularımızı, hayalgücümüzü, tarihlerimizi ve geleceklerimizi derinden canlandırma zamanıdır. Bu, birbirinden uzakta, tek başlarına çalışan insanlarla yapılacak bir iş değildir. Bunu birlikte yapmalıyız. Tiyatro, bu işi birlikte yapmaya davettir.

Çalışmalarınız için can-ı gönülden teşekkür ederim.

Peter Sellars

Peter Sellars, ABD

Tiyatro ve Opera Yönetmeni, Festival Direktörü

ABD’nin Pennsylvania eyaletinin Pittsburgh kentinde doğan Peter Sellars, tiyatro, opera yönetmeni ve çeşitli festivallerin direktörüdür. Klasiklere getirdiği devrim yaratan yorumlar, XX. yüzyıl müziğini ve çağdaş müziği savunması, çok geniş bir yelpazedeki yaratıcı sanatçılarla işbirliği içinde gerçekleştirdiği projelerle dünya çapında ün kazanmış bir sanatçıdır. Çalışmaları sanatın manevi ifade ve sosyal eylem aracı olarak gücüne ışık tutmaktadır.

Hollanda, İngiltere ve Paris operalarının yanı sıra, Chicago’da, Salzburg Festivali’nde ve Aix-en-Provence Festivali’nde operalar sahneye koymuştur.

Pandemiden önce gerçekleştirdiği son projeleri içinde, Santa Fe Operası’nda Doctor Atomic’in yeni bir prodüksiyonu, Paris’teki Festival d’Automne için Claude Vivier’nin Kopernikus adlı yapıtının rejisi ve Salzburg Festivali için Mozart’ın Idomeneo’su sayılabilir.

2020 sonunda Vimalakirti sutrasının metninden esinlenen ve pandemiye bir cevap niteliğini taşıyan This body is so impermanent… adlı filmi çekmiştir.

Sellars, 1990 ve 1993 Los Angeles, 2002 Adelaïde festivalleri de içinde olmak üzere birçok sanat festivalini yönetmiştir. 2006’da Mozart’ın 250. Doğum Yılı kapsamında Viyana’da düzenlenen New Crowned Hope Festivali’nin sanat yönetmenliğini yapmıştır.

Los Angeles California Üniversitesi (UCLA) Dünya Sanatları ve Kültürleri Bölümü’nde emeritus profesör olan Sellars, prestijli Polar Müzik Ödülü’nün sahibidir ve 2014 yılında Musical America tarafından yılın sanatçısı seçilmiştir.